شهر تاریخی دارابگرد
دارابگرد، معنی شهر داریوش، نام یکی از 5 شهرستان ایالت پارس در ایران قدیم است که در تور شیراز می بینید. این شهر تنها شهر بنا شده به دست داریوش هخامنشی نبوده، اما شاید نخستین بنای مدور برپا شده به دست او بود که نام خود را بر آن نهاد. این شهر از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان محسوب می‌شود و پیشینه آن به بیش از 2500 سال می‌رسد. این شهر که از مهمترین دیدنی های شیراز است، در 6 کیلومتری جنوب شهر فعلی داراب در کنار جاده جدید داراب- شیراز قرار دارد.
شهر تاریخی دارابگرد نخستین پایتخت سلسله ساسانیان و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران باستان است به طوری که قدمت آن به عصر هخامنشیان می‌رسد. در میان دشت وسیع و حاصلخیز داراب به دلیل شرایط امنیتی آن زمان و اهمیت شهر به صورت مدور بنا گردیده است و از این جهت در ردیف اولین شهرهای مدور داخل فلات ایران محسوب می‌گردد. این شهر تا قرن پنجم هجری آباد بوده، اما در این دوره به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دچارآسیب و ویرانی می‌شود و اهالی به ناحیه جدیدی در شرق شهر فعلی به نام تنگ رمبه کوچ می‌نمایند و پس از حمله سلاجقه به ناحیه جدید به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت می‌کنند.
سبک بنای شهر اقتباس از شهرهای قدیم بین‌النهرین باستان است. دیوار اطراف شهر باقی مانده و هنوز برخی از بقایای بناها از جمله کاخ و قلعه حاکم شهر بر فراز قله میانی دیده می‌شود. بنای شهر دارابگرد بر مبنای برخی روایات تاریخی منسوب به داراب پسر بهمن پسر اسفندیار کیانی بوده است. طرح و نقشه مدور شهر دارابگرد از اصول شهرسازی آسیای غرب اقتباس شده است و برای حفاظت از شهر خندقی پیرامون آن حفر کرده‌اند. محیط دیوار شهر حدود 6 کیلومتر است.
گنبد نمکی دارابگرد یا دارابجرد در وسط دشت سرسبز و پهناور داراب سر از خاک بر آورده است. این کوه نمکی مرکز شهر باستانی دارابگرد می باشد که دیواری حلقوی آن را در برگرفته است. این مجموعه گردشگری باستان - زمین شناسی کم نظیر یکی از جمله آثار جذاب، دیدنی و تماشایی حوضه زاگرس در استان فارس است. شده و ارتفاع آن اکنون به حدود ۷ متر می‌رسد. شهر دارابگرد دارای چهار دروازه در چهار جهت اصلی است که مهمترین آنها دروازه غربی مشهور به دروازه استخر ودروازه شرقی به نام دروازه خورشید بوده از دو دروازه شمالی وجنوبی برای ورود وخروج آب استفاده می شده وشهر دارای یک سیستم آبرسانی کامل بوده است.
وجود ماده چسبنده‌ای در میان ملاط و گل به کار رفته در دیوار، سبب شده با گذشت بیش از 2500 سال این دیوار با تخریب کم پا برجا و استوار باقی بماند. پشت دیوار خندق بزرگی برای حفاظت بیشتر از شهر ایجاد نموده بودند که دسترسی به شهر را در مواقع خطر بسیار مشکل می‌کرده‌است. عمق این خندق بیش از ۱۰ متر و عرض آن حدود۵۰ متر بوده‌است که این قسمت نیز دچار فرسایش شده‌است. این خندق پیوسته مملو از آب بوده و به گفته مورخین در آن گیاهانی بوده که به دور پای افرادی که وارد خندق می‌شده‌اند می‌پیچیده و مانع از شنا کردن آنها می‌شده است. آب مورد نیاز خندق از رودخانه‌های اطراف از جمله رود بال تامین می‌شده است.
